Ποια ή ποιος δεν θυμάται τον «ΕΤ ο εξωγήινος», την ταινία του Σπίλμπεργκ που έσπασε όλα τα ρεκόρ και βασίστηκε στις παιδικές του φαντασιώσεις; Μνημειώδης είναι η ατάκα: «ET phone home»… Ποια ή ποιος δεν συγκλονίστηκε με την ταινία «2001, Οδύσσεια του Διαστήματος» του 1968, αμερικανικής και βρετανικής παραγωγής του 1968, σκηνοθετημένη από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ, με τον υπερυπολογιστή HAL, που το όνομά του ήταν τα προηγούμενα γράμματα από της ΙΒΜ;
Και μην αρνηθείτε ότι δεν νιώσαμε λίγο άβολα από την φιλική προσέγγιση των γήινων με τους «ξένους» στις «Στενές επαφές τρίτου τύπου», επίσης του Σπίλμπεργκ; Ήταν η ταινία επιστημονικής φαντασίας που άλλαξε τον τρόπο που το σινεμά αντιμετώπιζε μέχρι τότε την επαφή με πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς. Το μήνυμά της παραμένει το ίδιο θερμό όσο τότε, το ίδιο συγκινητικό μέσα στην επιτηδευμένη του αφέλεια. Οχι μόνο δε χρειάζεται να φοβόμαστε το άγνωστο του διαστήματος αλλά επιπλέον επιβάλλεται να ανατρέξουμε στο παιδί μέσα μας και να το χαρούμε.
Παραμύθια. Αποκυήματα της φαντασίας, που ωστόσο αναζητούν απάντηση στο ερώτημα: «Πού είναι οι εξωγήινοι;».
Η ερώτηση κρύβει μία λογική απορία αλλά προϋποθέτει και μία «βεβαιότητα»: Ότι οι εξωγήινοι υπάρχουν! Για να δικαιολογηθεί η βεβαιότητα χρειάζεται να αναφερθούν σε συντομία λίγα πράγματα από τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει εμείς οι άνθρωποι και στη συνέχεια θα γίνει η προσπάθεια να απαντηθεί το αρχικό ερώτημα.
Αρχικά παράδοξο του Φέρμι ονομάζεται το λογικό παράδοξο που αναπτύχθηκε από τον φυσικό Ενρίκο Φέρμι σχετικά με την πλήρη απουσία στοιχείων για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών. Tο γεγονός αντιστρατεύεται την πεποίθηση ότι με βάση τις αστρονομικές μετρήσεις υπάρχουν δισεκατομμύρια άλλοι πλανήτες μόνο στον Γαλαξία μας. Καθώς ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος, θεωρητικά υπάρχει υψηλή πιθανότητα σε κάποιο ποσοστό των πλανητών αυτών να έχει αναπτυχθεί ζωή. Επακόλουθο είναι ότι σε κάποιο μικρότερο ποσοστό η ζωή οφείλει να έχει εξελιχθεί σε νοήμονα πολιτισμό. Κάποιος, η κάποιοι από αυτούς, θα έχει αναπτύξει ικανότητα για διαστρικά ταξίδια. Άρα η Γη θα έπρεπε ήδη να έχει δεχθεί την επίσκεψη εξωγήινων πολιτισμών. Έχουν υπάρξει πολλές προσπάθειες για την εξήγηση του παραδόξου. Κυμαίνονται από την εκτίμηση πως οι νοήμονες εξωγήινοι πολιτισμοί είναι εξαιρετικά σπάνιοι έως την πεποίθηση πως οι τεράστιες αποστάσεις εντός του σύμπαντος αποτελούν εξαιρετικά μεγάλο εμπόδιο στις επαφές μεταξύ πολιτισμών διαφόρων πλανητών, και από το ότι δεν υπάρχουν άλλοι νοήμονες πολιτισμοί έως το ότι είναι ήδη στην Γη αλλά περνούν απαρατήρητοι.
Από την άλλη μεριά η εξίσωση του Ντρέηκ είναι φυσική εξίσωση που χρησιμοποιείται ως μέσο εκτίμησης για τον αριθμό των πιθανών εξωγήινων πολιτισμών στον Γαλαξία. Δημιουργήθηκε το 1961 από τον Αμερικανό αστρονόμο Φρανκ Ντρέηκ με σκοπό την προώθησης του διαλόγου για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών. Με βάση την εξίσωση του Ντρέηκ ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών κυμαίνεται από 20 έως 50.000.000!
Νέα μελέτη, με επικεφαλής τον καθηγητή αστροφυσικής του βρετανικού Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ Κρίστοφερ Κονσελάις, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal», βασίζεται στην υπόθεση ότι η νοήμων ζωή σε άλλους πλανήτες αναπτύσσεται με τρόπο παρόμοιο με αυτόν στη Γη.
«Πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον μερικές δεκάδες ενεργοί πολιτισμοί στο γαλαξία μας με βάση την υπόθεση ότι χρειάζονται περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια για να εμφανιστεί η νοήμων ζωή σε άλλους πλανήτες, όπως συνέβη στη Γη. Η ιδέα είναι να εστιάσουμε στην εξέλιξη, αλλά σε κοσμική κλίμακα. Ονομάζουμε αυτό τον υπολογισμό Κοπερνίκειο Αστροβιολογικό Όριο», δήλωσε ο Κονσελάις.
Τέλος, τελευταίες μελέτες καταλήγουν στο ότι ο Γαλαξίας μας πρέπει να περιέχει ένα τεράστιο πλήθος κατοικήσιμων πλανητών. Τον αριθμό τους δεν μπορούμε ούτε να τον υποψιαστούμε: είναι 40.000.000.000, δηλαδή 40 δισεκατομμύρια κατοικήσιμοι πλανήτες!
Αυτές είναι οι επιστημονικές βεβαιότητες. Όλα τα παραπάνω δεδομένα καταλήγουν στο ότι: «οι εξωγήινοι υπάρχουν»!
Τότε; Πού είναι; Γιατί δεν τους έχουμε συναντήσει; Πότε θα γίνει αυτό;
Για να μπορέσει κάποιος να απαντήσει πρέπει να λάβει υπόψη του τις Συμπαντικές διαστάσεις.
Μόνο ο Γαλαξίας μας, που αποτελείται από τουλάχιστον 200 δις αστέρια, εκτείνεται σε έναν κυκλικό δίσκο με διάμετρο 100.000 ετών φωτός (ε.φ.). Τα αστέρια απέχουν τεράστιες αποστάσεις το ένα από το άλλο. Επομένως και ο Ήλιος μας, άρα και η τοσοδούλα Γη, απέχει εξίσου πάρα πολύ από τα υπόλοιπα αστέρια. Το πλησιέστερο βρίσκεται σε απόσταση 4,3 ε.φ. και το πιο απομακρυσμένο σε απόσταση λίγο μικρότερη από 100.000 ε.φ. Οι αποστάσεις αυτές είναι κρίσιμες προκειμένου να βοηθήσουν στην κατανόηση της απάντησης.
Για να δημιουργηθεί ένας πλανήτης ο οποίος μπορεί να φιλοξενήσει το φαινόμενο της Ζωής απαιτείται η ικανοποίηση αρκετών προϋποθέσεων. Πρώτα από όλα απαιτείται χρόνος. Δισεκατομμύρια χρόνια, όπως έγινε με τον ΄Ήλιο και την Γη. Στη συνέχεια να λάβουμε υπόψη ότι ο πλανήτης οφείλει να είναι σε συγκεκριμένη απόσταση από το μητρικό του αστέρι. Στον πλανήτη πρέπει να συμβούν στον πλανήτη αυτόν εκείνες οι εσωτερικές μεταβολές αλλά και οι εξωτερικές «παρεμβάσεις» ώστε να επωασθεί η Ζωή. Τέλος η Ζωή θα πρέπει να καταλήξει στην δημιουργία ενός νοήμονος πλάσματος όπως ο Άνθρωπος.
Όλες αυτές τις παραμέτρους έλαβε υπόψη ο Ντρέηκ και κατέληξε στο συμπέρασμα που αναφέρθηκε προηγουμένως. Ας παραμείνουμε ταπεινοί και ας δεχτούμε ότι στον δικό μας τον Γαλαξία εκτός από την Γη υπάρχουν άλλοι 1.000 πλανήτες στους οποίους ευνοήθηκε η δημιουργία πλασμάτων σαν τους ανθρώπους. Πού είναι αυτοί οι πλανήτες;
Υποθέτοντας ότι κατανέμονται ισότιμα στον Γαλαξία, κάθε ένας από αυτούς τους πλανήτες πρέπει να απέχει από τους γειτονικούς όμοιούς του 100 ε.φ. Επομένως και η Γη σε απόσταση 100 ε.φ. έχει έναν τουλάχιστον «γείτονα – πλανήτη» πανομοιότυπο με την ίδια. Ας τον ονομάσουμε «Άγνωστο». Τα νοήμονα κυρίαρχα όντα του «Αγνώστου» ονομάζονται «Φίλοι».
Τι χρειάζεται για να επικοινωνήσουμε μαζί τους; Μα τι άλλο από το να ανταλλάξουμε μηνύματα μεταξύ μας. Πρέπει δηλαδή τα όντα Άνθρωπος και Φίλος να επικοινωνήσουν παριστάνοντας ο ένας τον αποστολέα και ο άλλος τον παραλήπτη, χωρίς να έχει σημασία ποιος είναι ποιος.
Ακριβώς εδώ είναι τα δύο τεράστια ζητήματα που απαιτείται τεράστια ποσότητα «τύχης». Ας πούμε ότι το ον Άνθρωπος είναι ο αποστολέας και θέλει να στείλει ένα μήνυμα. Η μορφή του μηνύματος δεν μπορεί παρά να είναι Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Εκείνη η ακτινοβολία που ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός: 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Επειδή δεν ξέρουμε προς ποια κατεύθυνση βρίσκεται ο «Άγνωστος» επιλέξαμε να το αποστείλουμε σφαιρικά παντού. Δεδομένης της απόστασης του «Αγνώστου», 100 έτη φωτός, οι κάτοικοί του, οι Φίλοι, θα το παραλάβουν σε 100 χρόνια από την αποστολή του.
Θα μπορέσουν όμως να το «καταλάβουν»; Δηλαδή, θα βρίσκονται σε εκείνο το σημείο εξέλιξης της δικής τους επιστημονικής και τεχνολογικής πορείας ώστε να το «συλλάβουν» με τους δέκτες τους, να το αποκωδικοποιήσουν και να το κατανοήσουν; Αν το σκεφτούμε αντίστροφα, δηλαδή ότι οι Φίλοι έστειλαν στους Ανθρώπους ανάλογο μήνυμα, σημαίνει «το συλλάβαμε; το κατανοήσαμε;». Πράγματι αν το μήνυμα έφτασε στη Γη πριν από τον 20ο αιώνα, γίνεται αντιληπτό ότι «χάθηκε η ευκαιρία». Χάθηκε αφού οι Άνθρωποι δεν είχαν αναπτύξει την τεχνογνωσία της σημερινής εποχής ώστε να έχουν δημιουργήσει τους κατάλληλους δέκτες ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.
Εφόσον, λοιπόν, φτάσει το μήνυμά μας στους Φίλους, κατοίκους του πλανήτη «Αγνώστου», θα πρέπει εκείνοι να είναι σε θέση να το αξιοποιήσουν κατάλληλα. Αν έχουν φιλική διάθεση απέναντί μας, και γιατί να μην έχουν, θα μάς απαντήσουν. Θα απαιτηθούν φυσικά άλλα 100 χρόνια προκειμένου να ταξιδέψει αντίστροφα το απαντητικό μήνυμα. Συζητούμε επομένως για ένα «ταξίδι» 200 ετών! Ακόμα και αν δεχτούμε ότι το δικό μας ηλεκτρομαγνητικό μήνυμα αναχώρησε πριν 50 χρόνια, απομένουν 150 χρόνια ώστε να λάβουμε την απάντηση. Και όλα αυτά υπό τις προϋποθέσεις που τέθηκαν στα προηγούμενα.
Εύκολα συμπεραίνουμε ότι αν η απόσταση της Γης από τον πλανήτη «Άγνωστο» είναι μεγαλύτερη, ασφαλώς θα είναι μεγαλύτερο και το χρονικό διάστημα της προσμονής κάποιας απάντησης.
Ίσως όμως να είμαστε πιο τυχεροί. Ίσως οι Φίλοι να έχουν στείλει πριν από εμάς κάτι και να φτάσει στην Γη τα επόμενα 10, 20 ή 50 χρόνια. Ίσως οι σημερινές νέες και νέοι να ζήσουν την συγκλονιστική στιγμή κάποιας σχετικής επίσημης ανακοίνωσης ότι «έχουμε την πρώτη επαφή, τους εντοπίσαμε».
Οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος μας αλλά η πορεία του Ανθρώπου, όπως και της Επιστήμης, συνεχίζεται.