To CERN διατηρώντας τη σύντμηση (ακρωνύμιο) της αρχικής ονομασίας του Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, είναι το μεγαλύτερο σε έκταση (πειραματικό) κέντρο πυρηνικών ερευνών και ειδικότερα της σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο. Βρίσκεται δυτικά της Γενεύης, στα σύνορα Ελβετίας και Γαλλίας. Ιδρύθηκε το 1954 από δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες και σήμερα αριθμεί 20 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία είναι και ιδρυτικό μέλος.
Η σύμβαση για την ίδρυση του CERN κυρώθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1954 από 12 χώρες της Ευρώπης. Το ακρωνύμιο CERN αντιπροσώπευε αρχικά από τις γαλλικές λέξεις για Conseil Européen pour la Recherche Nucleaire (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πυρηνικής Έρευνας), το οποίο ήταν ένα προσωρινό συμβούλιο για την κατασκευή του εργαστηρίου, η οποία συστάθηκε από 12 ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το 1952. Το ακρωνύμιο επελέγη για το νέο εργαστήριο μετά την διάλυση του προσωρινού συμβουλίου, ακόμη και αν το όνομα άλλαξε στο σημερινό Οργανισμό Européenne pour la Recherche Nucleaire (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών) το 1954. Σύμφωνα με τον Lew Kowarski, πρώην διευθυντής του CERN, όταν το όνομα άλλαξε, το ακρωνύμιο θα μπορούσε να γίνει το άσχημο OERN, και Heisenberg είπε ότι το ακρωνύμιο θα μπορούσε να «εξακολουθεί να είναι CERN, για ιστορικούς λόγους. Πρώτος πρόεδρος του CERN ήταν ο Sir Benjamin Lockspeiser και ο πρώτος γενικός διευθυντής ήταν Edoardo Amaldi. Το εργαστήριο ήταν αρχικά αφιερωμένο στην μελέτη των ατομικών πυρήνων, αλλά σύντομα άρχισε να ασχολείται με την Σωματιδιακή φυσική, ασχολείται κυρίως με τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των υποατομικών σωματιδίων. Ως εκ τούτου, το εργαστήριο που λειτουργεί από το CERN συνήθως αναφέρεται ως Ευρωπαϊκό εργαστήριο σωματιδιακής φυσικής (Laboratoire européen pour la physique des particules), το οποίο περιγράφει καλύτερα τις έρευνες που πραγματοποιούνται εκεί.
Αρκετά σημαντικά επιτεύγματα στο πεδίο της φυσικής των σωματιδίων έγιναν μέσω πειραμάτων στο CERN. Αυτά περιλαμβάνουν:
•1973: Η ανακάλυψη των ουδέτερων ρευμάτων στο θάλαμο φυσαλίδων Gargamelle.
•1983: Η ανακάλυψη των μποζονίων W και Z στα πειράματα UA1 και UA2.
•1995: Η πρώτη δημιουργία ατόμων αντιυδρογόνου στο πείραμα PS210.
•1999: Η ανακάλυψη της άμεσης παραβίασης CP στο πείραμα NA48.
•2010: Η απομόνωση 38 ατόμων αντιυδρογόνου.
•2011: Η διατήρηση αντιυδρογόνου για πάνω από 15 λεπτά.
•2012: Ένα μποζόνιο με μάζα περίπου 125 GeV / c^2 συνάδει με τον πολυπόθητο μποζόνιο Χιγκς.
Το World Wide Web που ξεκίνησε ως ένα έργο του CERN που ονομαζόταν ENQUIRE, ξεκίνησε από τον Tim Berners-Lee το 1989 και τον Robert Cailliau το 1990. Berners-Lee και Cailliau τιμήθηκαν από κοινού από την Association for Computing Machinery το 1995 για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη του World Wide Web. Βάσει της έννοιας του υπερκειμένου (hypertext), το έργο είχε ως στόχο να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ερευνητών. Η πρώτη ιστοσελίδα ενεργοποιήθηκε το 1991. Στις 30 Απριλίου του 1993, το CERN ανακοίνωσε ότι ο Παγκόσμιος Ιστός θα είναι ελεύθερος σε όλους. Ένα αντίγραφο της πρώτης ιστοσελίδας, που δημιουργήθηκε από τον Berners-Lee, εξακολουθεί να υπάρχει στο δικτυακό τόπο της Κοινοπραξίας του Παγκόσμιου Ιστού ως ιστορικό ντοκουμέντο.
Πιο πρόσφατα, το CERN έχει μια μονάδα για την ανάπτυξη του Grid computing, φιλοξενώντας τα έργα, συμπεριλαμβανομένων των Enabling Grids for E-Science (EGEE) και LHC Computing Grid. Επίσης φιλοξενεί τoν CERN Internet Exchange Point (CIXP), ένα από τα δύο κύρια σημεία ανταλλαγής Διαδικτύου στην Ελβετία.
…………………………………….
Η κύρια λειτουργία του αφορά την παροχή επιταχυντών σωματιδίων και άλλων υλικοτεχνικών υποδομών που χρειάζονται για την πειραματική έρευνα στο πεδίο της φυσικής υψηλών ενεργειών. Στο CERN λειτουργούν επομένως πολλοί επιταχυντές, ένας εκ των οποίων είναι ο LHC (Μέγας Επιταχυντής Αδρονίων), ο οποίος αναπτύσσεται σε υπόγεια κυκλική σήραγγα περιφέρειας 27 χιλιομέτρων που επιτρέπει στα πρωτόνια να επιταχύνονται σε πολύ υψηλές ενέργειες.
Όπως αποδείχθηκε στην πράξη, όμως, οι ερευνητές του CERN δεν περιορίζονται αυστηρά στον τομέα της Ατομικής και Πυρηνικής Φυσικής.
Το CERN απασχολεί σήμερα περίπου 3.000 μόνιμους εργαζόμενους, ενώ περίπου 6.500 επιστήμονες και μηχανικοί (που αντιπροσωπεύουν 500 πανεπιστήμια και 80 διαφορετικές εθνικότητες), περίπου το μισό της κοινότητας της σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο, δουλεύουν σε πειράματα που οργανώνονται από το CERN.
Για την ιστορία να πούμε ότι οι 12 ιδρυτικές χώρες μέλη του 1954 ήταν:
Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία, Σουηδία και Γιουγκοσλαβία (αποσύρθηκε το 1961).
Από την ίδρυση του το 1954 το CERN δέχεται συνεχώς νέα μέλη:
Αυστρία το 1959, Ισπανία το 1961 (αποσύρθηκε το 1969, και έγινε πάλι μέλος το 1983), Πορτογαλία το 1985, Φινλανδία το 1991, Πολωνία το 1991, Ουγγαρία το 1992, Τσεχία το 1993, Σλοβακία το 1993, Βουλγαρία το 1999 και Ισραήλ το 2013.
Επιπλέον 6 χώρες και 2 διεθνείς Οργανισμοί συμμετέχουν στο CERN με το ρόλο του παρατηρητή:
ΗΠΑ, Ρωσία, Ιαπωνία, Ινδία, Τουρκία, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και UNESCO.
